Tâm sen là chồi mầm nằm trong hai lá mầm (hạt sen), có màu xanh, tên thuốc y học cổ truyền gọi là liên tâm hay liên tử tâm, có vị đắng, tính hàn, không độc, có tác dụng thanh tâm, an thần, chữa mất ngủ, khát nước sau đẻ do hư nhiệt, giải nhiệt, trừ cảm nắng. Thường dùng đơn độc hay phối hợp với các vị thuốc khác.
Cách dùng như sau:
An thần, gây ngủ: Tâm sen 5g, lá vông 20g, táo nhân 10g, hoa nhài tươi 10g. Tâm sen sao thơm; táo nhân sao đen, đập dập; lá vông sấy khô, tán bột. Tất cả trộn đều, hãm với 1 lít nước, cho hoa nhài vào khi nước thuốc còn ấm, rồi uống làm nhiều lần trong ngày.
Chữa mất ngủ do nóng trong, tiểu ít: Tâm sen 8g, cam thảo 5 tán bột, hãm với nước sôi uống trong ngày.
Chữa khó ngủ, tâm phiền, hồi hộp, lo âu: Tâm sen 8g, hạt muồng 20g sao khô, mạch môn 15g, hãm uống thay trà trong ngày. Kiêng cà phê, nước chè đặc.
Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp, phòng chống rối loạn nhịp tim: Tâm sen 3g cho vào cốc, đổ nước sôi hãm 10 - 15 phút. Ngày uống 1 - 2 lần. Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, tâm sen có tác dụng hạ huyết áp thông qua cơ chế làm giãn cơ trơn thành mạch máu và giảm trở lực huyết quản, phòng chống rối loạn nhịp tim, cải thiện tình trạng thiếu máu cơ tim nhờ khả năng làm giãn thành mạch máu, giảm lượng tiêu thụ ôxy của cơ tim và cải thiện lưu lượng tuần hoàn động mạch vành. Lưu ý không dùng cho người bị huyết áp thấp.
Thanh nhiệt, lương huyết, dưỡng tâm, an thần: Tâm sen 5g, gạo tẻ 100g, hai thứ đem ninh nhừ thành cháo, chế thêm một chút đường phèn, chia ăn vài lần trong ngày. Món ăn này có công dụng thanh nhiệt, lương huyết, dưỡng tâm, an thần, thích hợp dùng cho người già bị suy nhược cơ thể, hoa mắt chóng mặt, táo bón kéo dài...
Chữa ù tai, lưng đau, nước tiểu vàng, di tinh, mộng tinh: Tâm sen 8g, đậu đen 20g, thục địa 20g, khiếm thực 16g, hạt sen 16g, quả dành dành sao 12g, hạt hòe 10g. Sắc uống ngày một thang. 10 ngày là một liệu trình.
Lưu ý: Tâm sen tính hàn nên những người tỳ vị hư yếu, hay rối loạn tiêu hóa và đi lỏng mạn tính không được dùng. Không nên dùng tâm sen kéo dài để chữa mất ngủ mà cần đi khám chuyên khoa để được điều trị đúng.
Bác sĩ Nguyễn Thị Nga
